Hangen (en wurgen?)

Deze keer zal ik heel in het algemeen wat schrijven over de manier waarop de meeste Nederlanders en Portugezen hun vrije tijd besteden. Dat is natuurlijk wel een beetje linke soep, want iedereen heeft daar zo zijn eigen ideeën over, maar toch hebben we door de jaren heen aardig wat verzuchtingen gehad van mensen met de éne nationaliteit over mensen met de ándere nationaliteit, die ik u niet wil onthouden.

hangen

Zo verzuchtte laatst weer iemand – en hij was zeker niet de eerste – dat Portugezen zo “hangen” als ze als groep(je) samen zijn; “alles draait om het eten, daar is steevast érg veel van zodat iedereen altijd veel teveel eet en/of drinkt en verder de hele middag helemaal niets doet, behalve hangen en kletsen, kletsen, kletsen”.

Portugezen op hun beurt hebben door de jaren heen vaak geklaagd over enerzijds het gebrek aan improvisatie en van hun Nederlandse vrienden en familie (“alles staat vast”), en anderzijds het gemis van rustmomenten in het dagelijkse leven van rennen en vliegen en “even niets meer hoeven”. Hoe vaak hadden ze geen zin meer in een etentje met die-en-die, maar was er geen sprake van níet gaan, want “afspraak is afspraak”. Of, om diezelfde reden, ondanks regen tóch moeten wandelen of buiten zijn.

In Portugal laat men de invulling van de vrije tijd dan ook wat meer van het weer afhangen; als het regent snapt iedereen dan de geplande barbecue of feestje niet doorgaat, dat wordt stilzwijgend uitgesteld tot een droge dag.

Het Nederlandse volk steekt verder – hoezeer men ook beweert dat het vandaag de dag steeds minder klopt -  veel tijd in wandelen, reizen, het bezoeken van festivals en musea, enzovoorts.

Een andere activiteit die Nederlanders tekent is lezen. Het ultieme genot van de meeste Nederlanders is “op de bank met een goed boek”. En dat is weer iets waar de gemiddelde Portugees niets van snapt. Niet dat ze niet lezen, dat doen ze best wel, maar níet in gezelschap en zeker niet zo vol overgave als de Nederlanders.

Plannen en schema’s

Ik denk dat groepsgedragingen vooral heel veel vertellen over de aandacht die binnen de cultuur waarin je opgroeit wordt gegeven aan het samenzijn. Op Nederlandse verjaardagspartijtjes bijvoorbeeld, worden spelletjes gespeeld met de kinderen en worden die op hun niveau vermaakt en bezig gehouden. Doorsnee Portugese kinderfeestjes zijn eigenlijk meer familiefeestjes, waarbij iedereen door elkaar loopt, eet en drinkt, zonder dat er (behalve natuurlijk de taart en de cadeaus) speciale aandacht is voor jarige. De kinderen vinden elkaar wel en vermaken zichzelf.

Nederlanders en Portugezen ervaren samenzijn en de invulling van vrije tijd blijkbaar op een andere manier en geven er een ander gewicht aan. Voor Portugezen geldt over het algemeen: als alles gepland en van tevoren ingevuld gaat worden is het geen vrije tijd meer. De drukke werkdagen en de avonden waarop men laat thuiskomt door de week worden in het weekend afgeschud door samen te komen, uitgebreid samen te eten en niet te hoeven voldoen aan plannen en schema’s.

De gespreksonderwerpen aan de doorsnee – Portugese én Nederlandse - lunchtafel hebben de laatste jaren natuurlijk vaak te maken met de lastige situatie waarin het land en de gemiddelde bewoner, zich bevinden – en dat onderwerp is vandaag de dag natuurlijk universeel...

Cultuurbarbuur; “Cada roca com seu fuso, cada povo com seu uso”

Televisie aan / televisie uit?

Een van de eerste keren dat mijn man en ik bij mijn ouders gingen eten kwamen we net binnen op de tijd dat het nieuws werd uitgezonden op de televisie. Mijn ouders verontschuldigden zich en zeiden dat zij graag het nieuws wilde afzien. Dus wij gingen zitten en keken mee. Meteen toen het afgelopen was werd de televisie uitgezet. Dat was bij ons thuis de normale gang van zaken; bij bezoek, sociale contacten en gezelligheid hoort geen televisie. De televisie wordt gezien als afleiding en gaat alleen aan om een bepaald programma te zien.

Als je bezoek krijgt wil je die aandacht geven en dus gaat de televisie uit.

Ding uit

Bij veel Nederlandse vrienden gaat de televisie ook meteen uit zodra het eten klaar is en op tafel wordt gezet. Het maakt niet uit of iemand toevallig net naar een programma zat te kijken.

Voor mijn man was dat een grote schok, hij vond het eigenlijk nogal onbeschoft dat de televisie zomaar voor zijn neus werd uitgezet, zonder te vragen of hij wellicht nog iets zou willen zien.

Achtergrond

Bij de meeste Portugese families hoort de televisie juist bij het dagelijkse samenzijn in huis. Vaak wordt de televisie meteen bij thuiskomst aangezet en het kijken gebeurt op een ander niveau dan in Nederlandse families vaak het geval is; minder intensief. De televisie vormt onderdeel van de achtergrond, zoals een muziekje, een bos bloemen op tafel of – vandaag de dag – wellicht een digitale fotolijst. Een gesprek kan gewoon plaatsvinden, ongeacht of de televisie aanstaat – of misschien wel juist omdát daarop iets te zien is dat aanleiding geeft tot het gesprek. Opstaan en weglopen onder het kijken is geen probleem. Als er bezoek komt blijft de televisie aanstaan of wordt die juist aangezet, want wellicht vind de bezoeker het aanbod wel interessant.

Dat was voor mij in het begin wel wennen, mijn televisie-ervaring betekende dat we, als het “ding” aanstaat, er samen naar kijken, zonder er doorheen te praten of zomaar iets anders te gaan doen.

De intentie van het aanzetten in Portugal en het uitzetten in Nederland is eigenlijk dezelfde; ervoor zorgen dat de bezoeker zich prettig voelt!

Restaurant

Dus als u uit eten gaat in een wat volkser restaurant in Portugal, weet dan dat de televisie zeker aan zal staan. Die staat aan om het de bezoeker naar de zin te maken en wordt niet ervaren als stoorzender, zoals veel Nederlanders dat wel vinden. Als u aan de ober vraagt of de televisie uit kan worden gezet, zal hij dat niet begrijpen en het ook niet graag doen – daarmee beledigt hij namelijk de andere gasten, die het heel normaal en fijn vinden dat de televisie aanstaat; dat hoort er “gewoon” bij.