sexta-feira, 7 de janeiro de 2011

Een kijkje in de keuken van de tolk


Het is me een aantal keer overkomen dat ik werd gevraagd als tolk bij een congres of conferentie. Ik heb het heel lang afgehouden, wetend dat tolkwerk, zeker vanuit een cabine, een vak apart is en dat ik me daar nooit in heb laten opleiden. De enige keer dat ik – lang geleden – een soort toelatingsexamen deed voor een groot, Nederlands, bureau voor congrestolken werd ik niet “goedgekeurd”. En omdat ik meer dan genoeg schriftelijk vertaalwerk heb, heb ik me daar zonder probleem bij neergelegd.

Maar op een gegeven moment waren hier in Portugal een paar bijeenkomsten waar een tolk Portugees-Nederland-Portugees zo nodig was dat ik door wel 5 verschillende bureaus werd gebeld en gesmeekt en dus uiteindelijk toestemde – eerlijk gezegd ook om van het “gezeur” af te zijn.


Het moet niet te lang duren
Nu is tolken zoals gezegd een vak apart. Je kunt zogenaamd consecutief tolken door bij de spreken te staan en te wachten tot hij of zij (hopelijk) na een paar zinnen pauzeert en je de gelegenheid geeft om de boodschap in de ander taal over te brengen; dat heb ik meermalen gedaan, bijvoorbeeld bij een trouwerij – dat is overigens natuurlijk altijd erg leuk om te doen, behalve als de priester ál te lang van stof is en de aanwezigen langzaam indutten...


Je kunt ook fluistertolken, waarbij je naast of achter een aanwezige zit en op fluistertoon vertaalt wat de spreker zegt. Dat heb ik eens gedaan bij een persconferentie waarbij een Nederlandse staatssecretaris aanwezig was die graag wilde weten wat zijn ambtgenoten en hun woordvoerders de pers voorschotelden. Het nadeel is dat je toch een stoorzender bent voor de spreker, zeker als je dicht bij hem of haar in de buurt zit te fluisteren.


Tolk, in je hok!
Een andere keer was de Nederlandse minister van sociale zaken in Lissabon op bezoek bij zijn ambtgenoot en werd mij gevraagd of ik wilde tolken. Dat wilde ik wel, maar waar moest ik zitten? De beide ministers zaten aan een kleine tafel voor een zaal vol mensen waaronder ook de pers met camera’s, en de oplossing was dat ik daar dan maar tussenin moest gaan zitten zodat ik voor beiden mannen zou tolken ... gelukkig bleek dat er een tolkcabine aanwezig was en alhoewel ik daar toen nog weinig ervaring mee had, was ik toch wel erg opgelucht dat ik niet aan die tafel hoefde plaats te nemen!


Vanaf toen heb ik vaker tolkwerk vanuit de cabine gedaan. Je hoort door de koptelefoon een toespraak in, bijvoorbeeld, het Portugees en je spreekt meteen de vertaling daarvan in de microfoon. Meestal krijgen we van tevoren de teksten van de sprekers en kunnen we ons enigszins voorbereiden. Het is hoe dan ook zeer intensief werk waarbij je na zo’n 20 minuten echt even moet pauzeren. Je zit dan ook altijd met een collega samen in de cabine. Het zijn piepkleine ruimtes waar je alles wat je niet strikt nodig hebt maar beter buiten kunt laten staan. We proberen elkaar zoveel mogelijk te helpen door termen op te zoeken, snel dingen voor elkaar op te schrijven en verder vooral héél stilletjes te zitten en zo weinig mogelijk afleiding te veroorzaken. De lust tot om-me-heen-meppen heeft me meer dan eens bevangen als er iets onverwachts gebeurt terwijl ik diep geconcentreerd aan het tolken ben.

Sardientjes in een blik
Ooit hadden we een derde collega meegenomen die graag een keer wilde zien hoe het allemaal in zijn werk ging. Hij dacht er nogal luchtig over en had de teksten die we ’s avonds laat nog hadden ontvangen niet vooraf doorgelezen. We zaten met z’n drieën opgepropt als sardientjes in een blikje. Na vijf minuten werd de collega rood en wit en groen en blauw en vluchtte hij naar buiten waar hij met zijn hoofd in zijn handen naar de openingstoespraak luisterde. Na een half uur gingen we eens kijken of hij het nog wilde proberen maar hij was al afgedropen.

Tijdens een ander congres stond ik in de pauze toevallig naast een van de Nederlandse sprekers die luidkeels verkondigde dat hij het een verschrikkelijke geldverspilling vond dat er zoveel tolken aanwezig waren. Ik heb hem maar vriendelijk toegeknikt en heb de verleiding weerstaan om bij de hervatting van het congres iets héél onaardigs in de microfoon te fluisteren ...


Um abraço, Karolien