Vaak vragen vrienden, bekenden en klanten bezorgd aan me of het “nu met de crisis” wel goed gaat met mijn werk. Nou, ik heb niet te klagen, integendeel, ik heb meestal werk te over.
Wat de afgelopen jaren wel steeds vaker voorkomt zijn vertalingen die te maken hebben met geldleningen en ik zie ook meer en meer fusies, opening van filialen, dochterondernemingen enzovoorts. En natuurlijk – met de intensievere handel tussen Portugal en Nederland en de in de laatste jaren snel gegroeide Nederlandstalige gemeenschap in Portugal - ook steeds meer conflicten die aan de rechtbank moeten worden voorgelegd.
Niet alleen de “crisis” is een reden om naar mijn werkdruk te informeren, vooral ook de vele mogelijkheden die de gebruiker vandaag de dag ter beschikking staan om stukken automatisch te laten vertalen baren mijn vrienden zorgen. Mij niet, ik moet er zelfs om lachen. Het is een fantastisch gegeven dat je een site met interessante informatie in een onbegrijpelijke taal met een druk op de knop in je eigen taal krijgt voorgeschoteld. Daar kan geen “echte” vertaler tegenop en dat moeten we ook helemaal niet willen. En verder, de “computer” kán helemaal niet vertalen! In de hoop een vertalende computer te maken heeft de Europese gemeenschap – en de rest van de wereld – al héél veel geld uitgegeven en tijd besteed, maar het lukt ze niet om zo een complexe taak door een computer gedaan te krijgen.
De knop waarop “vertalen” staat geschreven, heeft daar dan ook niet veel mee te maken. Wat de hedendaagse computers doen is de informatie in zinnen en stukken zin (“strings”) hakken en in een vertaalgeheugen razendsnel zoeken of er vergelijkbare strings zijn met een versie in een andere taal – en die worden de gebruiker voorgeschoteld. De context, de inhoud, het vakgebied: het wordt allemaal genegeerd, het gaat alleen om het match-percentage van de strings. Vandaar dat dat vaak zeer hilarische resultaten oplevert. Maar desalniettemin heel handig voor iemand die alleen maar even globaal wil weten wat er in het originele stuk wordt behandeld.
Vele stukken die mij ter vertaling worden aangeboden, worden door de bevoegde autoriteiten volgens min of meer vaste richtlijnen opgesteld. Dat betekent dat ik soms zinnen en stukken tekst uit eerder vertaalde stukken kan “hergebruiken”, ongeveer zoals de automatische “vertaler” op de computer ook doet. De markt voor vertaaltools is daar met verve op gedoken en zijn vele programma’s verschenen die de gebruiker een vertaalgeheugen laten opbouwen door alle in strings gehakte teksten (origineel en vertaling aan elkaar gekoppeld) op te slaan. Dus heb ik nu behalve mijn “gewone” geheugen ook een heleboel vertaalgeheugens, die ik afhankelijk van het soort tekst, klant, situatie enzovoorts, kan gebruiken. Hoef ik – idealiter - niet meer eerst diep in mijn “gewone” geheugen te graven, vervolgens mijn archief overhoop te halen enzovoorts (alhoewel ... dat gebeurt me toch nog heel vaak hoor!).
Het grote voordeel is dat mijn extra geheugens niet getroffen zullen worden door aardse ziektes; over cyberziektes weet ik gelukkig maar héél weinig!
Ik bescherm mijn extra geheugens goed want ze zijn voor mij natuurlijk erg belangrijk, vooral omdat ik zelf de kwaliteit ervan bepaal. Geheugens van collega-vertalers (ja, want natuurlijk wordt nu ook daarin zeer levendig gehandeld!) kunnen andere maatstaven hanteren en minder interessant voor mij zijn. De kwestie van het intellectueel eigendom wordt er hoe dan ook weer door aangewakkerd en dat brengt me op een waarschuwing die voor iedereen van belang is:
Als je op die “vertaalknop” van bijvoorbeeld Google drukt, geef je direct en onherroepelijk toestemming aan het bedrijf om de informatie die je aan het systeem aanbiedt als hun eigendom te beschouwen. Ze kunnen het vervolgens naar goeddunken hergebruiken. Zo kan het dat je als je om de vertaling van een bepaalde zin vraagt, in de “vertaling” bijvoorbeeld opeens een merknaam (en allerlei informatie) van een heel ander product aantreft....
De ethische kant van de zaak wordt inmiddels gelukkig op vele fronten al aan de kaak gesteld, maar voordat daar wat mee wordt gedaan zijn we natuurlijk véle vertalingen verder!
Voor nu, um abraço,
Karolien
