Letters en klanken

Gesproken taal bestaat al erg lang. Geschreven taal ook, alhoewel wat minder. Het rare is dat voor beide vormen van taal een aantal regels geldt die niet altijd met elkaar te rijmen vallen. Er is in de loop der tijd natuurlijk erg veel veranderd en ook wel misgegaan bij taal. Dingen die mensen stelselmatig fout zeggen worden na enige tijd geaccepteerd als juist. Regels over hoe we dingen moeten schrijven worden om de zoveel tijd aangepast. Ik vind het altijd erg leuk om te kijken welke dingen in een taal nou echt heel raar zijn en voor verwarring en onenigheid zorgen. Waarom schrijf je “echt” en “zegt” terwijl je hetzelfde hoort? In het Engels doen ze het vaak omgekeerd; dingen die je precies hetzelfde schrijft, op verschillende wijze zeggen, denk maar aan “laughter” en “daughter”, en ga zo maar door.
Het Portugees doet natuurlijk ook mee, alhoewel ik vind dat het geschreven Portugees wel een redelijk hoog “what you see is what you get” – gehalte heeft, als je eerst de regels tenminste even hebt doorgrond. In het Frans gaat een geschreven woord vaak nog een heleboel letters door terwijl je mond allang stilstaat, maar in het Portugees is de laatste geschreven letter ook de laatste die je hoort.

Het Portugees en het Nederlands hanteren hetzelfde alfabet (oké, tot voor kort bestonden de K, Y en W niet in het Portugese alfabet, maar dat is met de nieuwe spellingsregels opgelost, hebben die tenminste íets goeds gebracht!). Maar de vorm die de klank in het echt aanneemt is heel anders. Een Nederlandse ui klinkt heel anders dan een Portugese ui en toen mijn moeder op bezoek was en onze oudste net met die klank bezig was moest ik haar de mond snoeren, in het Portugees klinkt het namelijk als “oei” en dat wilde er bij haar maar moeilijk in! Vandaar overigens dat een vriend die met de auto naar Nederland kwam, erg benieuwd was naar de stad “Oeit” waar bij iedere afslag naar werd verwezen!

Soms is het geen kwestie van hoe je dingen schrijft, maar ligt het simpelweg aan ons onvermogen om klanken daadwerkelijk te onderscheiden of uit te spreken. Een aantal Nederlandse klanken bestaat helemaal niet in het Portugees. Zo ging een collega iedere maand met goede moed de “huuuuuur” betalen, en toch klonk het iedere keer weer alsof hij de “hoer” wilde betalen ...

Het zal u vast wel eens zijn overkomen dat u iets zegt in het Portugees en de ander verbetert u lachend, terwijl u absoluut geen verschil hoort in hetgeen u zei en dat wat de ander zegt. Mijn man en kinderen hebben dat onder meer met de v en de w in het Nederlands. Het verschil tussen bewolking en bevolking horen ze nauwelijks en ze kunnen het ook niet goed zeggen.
Helma, de juf die mijn kinderen elke zaterdag Nederlandse les geeft op het NOB-schooltje in Rio Maior was bezorgd om mijn jongste die woorden als “goed” en “geven” met een r aan het begin schreef, en woorden als “rat” en “roet” juist met een g. Dat komt omdat in het Portugees de begin-r bijna net zoals een Nederlandse g wordt uitgesproken. We zullen extra aan zijn woordbeeld moeten gaan werken!

Onze Nederlandse h is echt een vreselijke letter voor buitenlanders. In het Portugees is dat de enige letter die stom mag zijn (behalve in combinatie met l, c en n) maar in het Nederlands natuurlijk niet. Portugezen die ermee worstelen gaan vaak overcompenseren door in woorden die met een klinker beginnen, een h toe te voegen aan de uitspraak. Dat hoor je trouwens ook vaak als Portugezen Engels spreken.


Mijn leerling Hans moet iedere keer weer lachten als hij als “senhor Ans” wordt aangesproken. Maar hij zegt wel héél gelukkig te zijn dat hij niet in Spanje woont, want daar wordt de begin-h uitgesproken als een g!!!! En “señor Gans” klinkt toch meteen een stuk minder leuk!

Tot de volgende keer,
abraço, Karolien